Balkanlarda Yapılan Nüfus Çalımları

Balkan Ülkelerinde nüfus sayımları yapılıyor. Bunlardan birisi Makedonya, namı diğer “Kuzey Makedonya Cumhuriyeti” diğeri ise Bulgaristan Cumhuriyeti.  İkisi de Eylül 2021’i nüfus sayımına ayırmıştır.

Makedonya ve Bulgaristan komşuluk bağları olduğu kadar milli bağlarla da bağlı olduğumuz iki ülke. Her ikisinde de soydaşlarımız yaşar. Seçim ve sayım zamanları gelince heyecanlanan, Türkiye’ye doğru yönünü çeviren soydaşlarımız ve onların temsilcileri bir umut ile bakar. Onlar için ümit kaynağı, sığınılacak liman velhasıl her şey olan Türkiye’ye.

Osmanlı bakiyesi olan bu ülkelerde Osmanlı döneminde de yapılan sayımlar güvenlik ve ekonomik kaygılarla yapılıyordu. Balkan devletlerinin bağımsızlığı ile ortaya çıkan nüfus sayımları ise daha çok ülkelerin ulus devlet olması yönündeki kaygılar öne çıkarılarak yapıldı. Yapılmaya da devam ediliyor. İstatistikler buna hizmet ediyor.

Makedonya’da en son 2002’de yapılan sayımlar şaibeli olarak görülmüş ve Makedonlar dışındakiler tarafından pek kabul görmemiştir. 2011 yılındaki nüfus sayım girişimi de pek başarılı olmamıştır. Nisan 2021 de yapılması gereken sayımlar yurtdışı sayımlar açık kalmak üzere Eylül ayına ertelendi. Şimdi Makedonya’da 5-30 Eylül 2021 tarihleri arasında nüfus sayımları var.

Makedonya’da yapılan ve bölgenin istikrarına katkı sağlayacağı düşünülen ve daha çok Makedon ve Arnavutları önceleyen “Ohri Çerçeve Anlaşması”nın uygulanmasında toplum rakamlarla ifade edilmekte. “Ağırlığın ne ise, değerin o” dersek yeri olur. Öyle olunca da nüfus sayımlarına Makedonya’daki milletlerin bakışı farklı oluyor. Öncelikle kendi milletini bir kefede toplama, daha sonra diğer milletleri dağıtma ve en sonunda da “sayma” yerine “çalma”ya kadar gidiyor.

Daha önce Türklerin de içinde olduğu “Sayım Komisyonu” tarafından yürütülen sayımlar bu yıl “Bulgar” yazılım şirketinin, “Makedon Devlet İstatistik Kurumu”nun ve onun Arnavut ve Makedon eş-başkanlarının insafına bırakılmış durumda. Yurt dışı sayımlarda dahi ölmüş annesini yazdırdığı ortaya çıkan bir yazılım programına ve gözlemci sıfatı ile dahi olsun bulundurulmayan temsilciler dışında gerçekleştirilecek olan sayımlara “güvenmeyi istemek” ancak en basit dille saflık (gaflet) olur. Devamı Atatürk’ün gençliğe hitabesinde yazar.

2002’de Makedonlar ve Arnavutlardan sonra üçüncü çoğunluğa sahip Türkler bu tarihte resmi rakamlara göre 77.959 olarak kaydedilmişti. Makedonya’da yaşayan Türkler kendi aralarında bir araya gelmişler, konuşmuşlar ve Türklerin ülkedeki nüfus oranının %7 olabileceği konusunda anlaşmışlar. Hayırlı olsun. 2019 yılı Avrupa İstatistik Enstitüsü rakamlarına göre ülke nüfusu 2 milyon 77 bindir. Bu rakama göre de Türklerin sayısı 140.054 olarak tahmin edilebilir.

Ben bu objektif hedefe varılmasının zor olduğunu düşünüyorum.

Yugoslavya döneminde Makedon Müslümanları olarak kabul edilen, özellikle Türkçe eğitim alma konusunda en çok talepte bulunan ve mücadele eden, Osmanlı Devleti öncesi bölgede bulunan kahraman Türk unsurları “Torbeş (Türkbaş)”; Müslüman Romanları ve genelde kırsalda yaşayan Türkleri “Makedon” olarak kaydetmeye çalışırlardı. Arnavutların Türkleri kendi hanelerine yazdırma gayretleri artık sınır ötesinde hatta ülkemizdeki sivil toplum kuruluşları aracılığı ile de devam ediyor.

Bu sayımlarda açık uçlu soru ile milliyet tespiti sorulacağından, yönlendirmeye açıktır. Özellikle Yörük Türkü, Türkbaşlar(Torbeş), Türk Romanların kayda geçirilmesinde Yörük, Torbeş, Roman olarak yönlendirmeye açıktır. Boşnaklar için de buna benzer bir yönlendirme olabilecek Müslüman ve Boşnak yazılması gibi bir ayrım olabilecektir. Yine Resne, Ohri, Struga, Gostivar, Kalkandelen ve Üsküp yayının ortasındaki ok olan Debreşte, Plasnitsa, Kırçova, Mavrova, Merkez Jupa’daki soydaşlarımız da yönlendirmeye tabi tutulabilecektir. Uluslararası yardım kuruluşları, sivil toplum kuruluşları Makedonya’da demokratik hak olarak gördükleri sayımlarda özellikle Türklerin farklı kimliklerde yazılımını teşvik ettiği de biliniyor.

Makedonya dışından sayımlara katılım 190 bin civarındadır ve Türkiye’den 2300 kişi kendisini yazdırmıştır. En çok katılım İsviçre’dedir. Yurt dışından kayıtlarda sayımlara en organizeli katılım Arnavutlarda görülüyor. Türklerde böyle bir organize olduğu söylenemez. Buna Türkiye’de dâhil.

Bulgar yazılım şirketi tarafından yapılan, bilgisayar üzerinden sayımlarda yedi dilden biri seçilerek form doldurulacak. Kayıtlar birkaç kaynaktan doğrulanacak. Yani müdahale ile doğrulama yapılabilecek…

Makedonya’da Eylül 2021de yapılmakta olan nüfus sayımları ve devamında yapılacak olan yerel seçimler öncesi “milliyetlerin öne çıktığı mücadele” görülmektedir. Nüfus sayımı Ohri Barış Anlaşmasında temel alınan bir çok kriter için önemlidir. Resmi kurumlarda temsil, devlet üniversitelerinde kontenjan, yerel yönetimlerde resmi dil ya da kullanılan dil, kullanılan bayrak belirlenmesinde hep nüfus sayımı dikkate alınır. Türk Dili ile Türk Bayrağının resmi olarak kullanıldığı iki belediye vardır. Merkez Jupa ve Plasnitsa. İlki Kocacık’ın da yer aldığı Yörük ve Türkbaşların yoğun yaşadığı kuzey batıdadır. İkincisi ise Kırçova’nın güneyindedir.

Sayımlarda soydaşların birlik ve beraberliği ile gerçek rakamlarının sonuçlara yansıması için çalışma yürütülmeye çalışılmalıdır. “Soydaş” kriterinden daha çok “yandaş” kriteri göz önüne alınarak oluşturulacak dış politika başarılı olamaz. Hem soydaşa, hem dindaşa hem de Balkanlara huzur getirmez.

Ekonomik kaygıların hayatı belirlediği dönemde Türklerin en azından yüz bin rakamını tutturabilmesi, yüzde beş rakamını yakalaması başarıdır. Ben buna inanıyorum. Bunun altındaki rakam Türklerin hayatlarını Makedonya’da zorlaştıracaktır.

Bu satırları yazmamın tek sebebi kaybedilmeyen vatanımın aziz hatıraları önünde vefasızlara inat bir vefa göstermektir.