Kırgızistan’ın başkenti Bişkek bugün 140 yaşında. 29 Nisan 1878 tarihinde resmi şehir unvanını aldı. 2016’da yılında ise Bişkek Büyükşehir Belediyesi 29 Nisan Bişkek günü olarak resmi karar çıkartmıştı.
Bişkek, eşya, insan, şehir
Şehrin adı Bişkek, Kırgız kahraman adından gelir. Bu ad ise Kırgızların yemekte kullandığı bir malzemeye verdikleri addır.
Kırgızlarda milli içecek kımız at sütünün bir ürünü. At sütü bir günde 4-6 kere sağılır. Sağılan süt keçi derisinden yapılmış büyük bir kap (Kırgızca Çanaç) içine konur. Toplanan süt özel olarak yapılmış bir ağaç budağı ile 100-200 kere süte vurulur. Bu ağaç budağına Bişkek veya Pişkek denir.
17-18. yüzyıllarda Kırgızlar Cungar Hanlığı (Kalmaklar) ile sık sık savaş ederler. Kalmakların Çüy ovasını istilası ile Kırgızların bazı boyları Frgana vadisine sürülür. Bunların içinde Solto boyu da bulunur. 1702’de Solto boyundan bir ailede bir kadın kımızı “Bişkek” ağıcı ile vururken dogum sancıları başlar.
Önceki dönemlerde Kırgız kültüründe çocuklara etrafındaki olaylara göre isim veriliyordu. Buna göre yeni doğan çocuğa Kımız pişirici malzeme yani Bişkek adı verilir.
Kalmaklar ile Kırgız savaşlarının 200 seneden fazla sürdüğü bilinir. Bişkek’in çocukluğu da bu savaşlara denk gelir. Bişkek büyüyünce Fergana’ya kadar gelen Kalmakları 1733, 1746, 1758 senelerinde geri gönderir. Böylece Bişkek Fergana’da yiğit, kahraman olarak tanınmaya başlar.
1759 tarihinde Çin askerleri Fergana’nın doğu tarafına 9 bin askeri ile girer. Bişkek komutanlığında Çinlerin 7 bin askerini yok edilir. Çin-Mancurlar bundan sonra hiç Batı Türkistan’a yaklaşamazlar.
Şehre giden yol
Cungar Hanlığı Çin-Mancurlar tarafından yıkıldıktan sonra Bişkek 1760’da ata yurdu Çüy ovasına döner. Orda bir yaylada bir süre kaldıktan sonra Almüdün ırmak kıyısında kendisine bir ev yapar. Akrabaları, arkadaşları Bişkek’in kurduğu ev etrafına yerleşmeye başlarlar.
Bişkek, Çin, Hindistan, Osmanlı, İran, Kafkas, Taşkent, Buhara, Rusyalı tüccarların Bişkek’ten geçtiğinde dinlenmesi için saray yaptırır. Halka tarımcılık, zanaatkârcılık, sanatçılık, tüccarlık ve başka meslekleri öğretir. Daha sonra Gücük ırmak boyunda bir yerleşim ortaya çıkar. Halk ise burasını Bişkek’in köyü olarak söylemeye başlar. Bişkek vefat ettikten sonra halk köye Bişkek adını verir.
1825 tarihinde Hokand Hanlığı Çüy ovasını ele geçirip askeri karargâh için bir kale yaptırır. Kale ismine de Bişkek adı verilir. 1862 tarihinde Rusların kaleyi almasıyla Bişkek’in etrafına hızlıca Rus köylüler akın etmeye başlar. Daha sonra Ruslar binalar, fabrikalar inşa eder.
Başkent Bişkek
1878 senesinde Bişkek köyüne resmi şehir makamını vererek Pişkek olarak tanınmaya başlar. 1924’te Kırgız Sovyet Özerk Bölgesi kurulduğunda Pişkek Başkent olarak ilan edilir.
Özerk Bölge 1926’da Özerk Cumhuriyet olduğunda, Çarlık Rusya şehrin adını değiştirerek, Bişkek’te doğulmuş Sovyet komutanı Furunze’nin adı verilir. Bişkek, 1991 yılına kadar Frunze adını taşır.
Kırgızistan 1991’de bağımsızlığını ilan ettiğinde başkent Bişkek de tekrar eski adına kavuşur.
Bugün Bişkek Kırgızistan’ın başkenti, ilimi, kültürel, siyasi, ticari, iktisadi merkezi olarak tanınır. Uluslararası üniversiteler, kurumlar, dernekler, topluluklar, büyükelçilikler, hava limanı gibi devletin en önemli kurumlarına ev sahipliğinde bulunur.
Henüz yorum yok.
Henüz yorum yapılmamış. Yorum Yap!