Kazakistan’ın Latin Harflerine Uyarlanan Yeni Alfabesi Tanıtıldı

Kazakistan’da kurucu Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’in 2017 yılında ülke çapında kullanılan Kiril alfabesinden Latin alfabesine geçme hamlesinin ardından ülkenin yeni Latin Alfabesi, Başbakan Askar Mamin’in başkanlık ettiği Ulusal Komisyon toplantısında tanıtıldı.

Kazakistan, 2017’den bu yana devam eden Latin Alfabesi çalışmalarında önemli bir adım atmıştı. Geçtiğimiz hafta gerçekleşen yeni alfabeye ilişkin Ulusal Komisyon toplantısında Kazakistanlı uzmanlar tarafından hazırlanan yeni Latin Alfabesinin tanıtımı yapıldı.

Mamin başkanlığında Kazakistan Ulusal Alfabe Komisyonu toplantısı gerçekleştirildi. Kazak alfabesinin Latince olarak yeni bir versiyonunun bir taslağı sunuldu. Hükümete göre, alfabenin 40’tan fazla çeşidinin yanı sıra Kazak dilini ve klavyedeki harflerin sırasını yazmak için taslak kuralları da tanıtıldı.

31 Temel Harfli Yeni Kazak Alfabesi

Geliştirilmiş alfabe, Latin alfabesinin temel sisteminde bulunan 31 karakteri içeriyor ve tamamen Kazak dilinin 28 sesini de kapsıyor. Latin harflerine uyarlanan yeni Kazak alfabesinde, 9’u ünlü 31 temel harf bulunuyor. Ancak alfabede yer almayan c, x,w gibi harfler ise yabancı kökenli kelimelerde kullanılacak.

Ahmet Baytursun Dil Bilimi Enstitüsü tarafından geliştirilen alfabe “bir ses-bir harf” ilkesi esas alınarak hazırlandı. Toplantıda, komisyon üyelerince 2023 – 2031 yılları arasında ülkede kademeli olarak kullanılmaya başlanacak Latin harflerine uyarlanan yeni Kazak alfabesinin tanıtımı yapıldı. Ayrıca Kazak Türkçesi’ne ait bazı sesler çift nokta imi, uzatma imi, çengel imi ve kısaltma imi gibi işaretlerle belirlenecek.

Başbakan Mamin, toplantıda yaptığı konuşmada “Alfabenin geliştirilmiş nüshası, Kazak dilinin yaygınlaşmasına yeni bir ivme kazandıracak ve modernleşmesine katkıda bulunacaktır.”  dedi. Söz konusu alfabeyi geliştirme sürecinde 40’tan fazla nüshanın incelendiği ve eğitim kurumlarında yeni alfabe ile yazma ve okumaya ilişkin anket çalışmaları gerçekleştirildi.

 Türkiye’de kullanılan 29 harften 27’si mevcut

Kazakistan’ın kullanılacak yeni Latin alfabesi aynı zamanda bölgede Türk alfabesine en yakın alfabe olmuş olacak, 29 harf içinde bulunan C ve Ç harfleri hariç 27 harf yeni Kazak Latin alfabesinde de mevcuttu.

Halk arasına yayma talimatı

Başbakan Mamin, Latin alfabesine dayanan gelişmiş Kazak alfabesi hakkında halk arasında geniş bir bilgi ve açıklama çalışması yapma talimatı verdi özellikle Türkçe ve İngilizce okumalar önerilirken Türkçeye yönelik eğilimin artması beklenmektedir. Latin Alfabesinin geliştirilmiş hali Kazak dilinin gelişimine yeni bir ivme kazandıracaktır. Ayrıca Kazak alfabesinin yeni versiyonunun klavye düzeni de sunuldu.

1940’tan itibaren Kiril alfabesini kullanan Kazakistan, 2017’de kademeli olarak Latin alfabesine geçme kararı almıştı.