Çin’in Kızıl-Suu Kırgız Özerk Bölgesi’nde yaşayan etnik Kırgızların önderi ve büyük Manasçı Yusuf Mamay, doğumunun 100. yılında Kırgızistan’da anılıyor.
Manasçı Yusuf Mamay’ın doğumunun 100. yılına ithafen Kırgızistan’da, Çin’in Kızıl-Suu Kırgız Özerk Bölgesi’nde ve tüm Doğu Türkistan’da anma etkinlikleri düzenleniyor. Kırgız Cumhuriyeti’nin Kahramanı olarak bilinen Manasçının yaşam hikayesi ve eserleri ‘‘Büyük Manasçı Yusuf Mamay’’ adıyla 100. yaşına özel yayımlandı.
Yusuf Mamay Kimdir?
Sadece Kırgızistan’da değil tüm Çin’de de ün kazanan Manasçı Yusuf Mamay, 18 Nisan 1918 yılında Doğu Türkistan’ın Merkeç köyünde dünyaya gözünü açmıştı. Varlıklı bir ailenin çocuğu olan Yusuf, okuma yazmayı altı yaşında öğrenmişti. Manas destanını söylemeyi masalcı ağabeyi Balbay’dan öğrenmişti.
Yusuf Mamay da diğer manasçılar gibi rüyasında Manas’ı görerek destanı söylemeye başlamıştı. 1932 yılında ilk defa halk içinde Manas’ı söylemiştir. Ancak 18 yaşında Manasçı olarak tanındı.
1961 yılında Doğu Türkistan’da edebiyatçılar birliği kurulup Yusuf Mamay’ın ‘‘Manas’’ın yazma kararı alınıyor. Böylece onun versiyonundaki 110 bin mısralık destan yazılır.1964-1966 yıllarında önceki yazı yenilenmiştir. 1966’da Çin’de ‘‘Kültürel Devrim’’ sürgününün başlatılması ile Yusuf Mamay 1978 yılın Kasım ayına kadar bu siyasi sürgünün kurbanı oluyor. Ancak Manasçı sürgün dönemini 1937 yılında hapisteyken infaz edilen ağabeyi Balbay’ın ‘‘Manas’ın soyu’’ hikayesini yazıya dönüştürmekle geçirir.
Sürgünün bitmesi ile 1978 yılında Yusuf Mamay Pekin’e davet edilir ve Manasçının versiyonuyla ‘‘Manas’’ üçüncü kez yazılır. Bu sefer ‘‘Manas’ın soyu’’ destanı: ‘‘Manas’’ 50 bin, ‘‘Semetey’’ 37 bin, ‘‘Seytek’’ 25 bin, ‘‘Kenenim’’ 34 bin, ‘‘Seyit’’ 11 bin, ‘‘Asılbaça-Bekbaça’’ 30 bin, ‘‘Sombilek’’ 11 bin, ‘‘Çigitey’’ 12 bin mısradan oluşan bölümlere ayrılarak yazılır. 1983 yılına kadar devam eden çalışma sırasında 200 binden fazla mısradan oluşan 18 ciltli kitap oluşturulur. Kitap 1984 yılında Arap yazısı ile basılır. Sonradan Kırgızca Kiril yazısıyla Kırgızistan’da yayımlanır. Türkçesi ise 2010 yılının Kasım ayında basılmıştı.
Manasçı Kırgızistan’a ilk kez 1989 yılında gerçekleştirilen tarihçiler çalıştayına davet edilmesi ile gelmiştir. Sonradan 1995 yılında ‘‘Manas Destanı’nın 1000.Yılı’’ kutlamalarında konuk oldu.
‘‘Kırgız Cumhuriyeti’nin Kahramanı’’
Sovyetler döneminde Kırgız halk sanatçısı Yusuf Mamay, ülkenin bağımsızlığı kazanması ile Kırgızistan’ın en yüksek ödüllerinin biri olan ‘‘Manas madalyası’’ödülüne layık görülmüştü. 2014 yılında Manasçı memleketinde ziyaret edilerek kendisine Kırgız kültürü ve edebiyatına katkılarından dolayı ‘‘Ak Şumkar’’ ödülü ve en yüksek seviyedeki ‘‘Kırgız Cumhuriyeti’nin Kahramanı’’ şeref ödülü takdim edilmişti. Çin’de ise en yüksek dereceli Dağ çiçeği ödülüne iki kere layık görülmüştür.
Yusuf Mamay 1 Haziran 2014 yılında uzun süren hastalık nedeniyle tedavi gördüğü hastanede hayatını kaybetti. Manasçı bir sonraki gün Ak –Çiyde köyünün mezarlığına defnedildi.
Bugüne kadar Manasçının eserleri devamlı olarak Kırgız edebi dergi ve gazetelerinde, Keneş Cusupov’un ‘Kırgızlar’ kitap dizisinde yayımlanmış, kendisi hakkında belgeseller çekilmiştir. Manasçının söyleyişindeki ‘‘Manas’’ destanı versiyonu İngiliz ve Alman dillerine araştırmacı Karl Rayhl tarafından çevrilmişti. Rayhl, Manasçı hakkında ‘‘Manas destanının tümün söyleyebilen Kırgızların en son Manasçısı’’ demiştir.
Günümüzde Manasçının yaşamı ve eserleri Kırgız, Çin, Fransız, Japon bilim adamları tarafından araştırılmaktadır. Özellikle Kırgızistan’da Manas Araştırmaları bilim dalında ‘‘Yusuf Mamay’’ başlığı altında bilimsel araştırmalar yapılıp tezler yazılmakta.
Henüz yorum yok.
Henüz yorum yapılmamış. Yorum Yap!