Ibni Haldun’a göre devletlerde insanlar gibi doğar, büyür ve ölür. Yani onlarında başlangıcı, yükselişi ve bitişi vardır. Bunların birisi de 300 senelik Romanovlar Hanedanlığıdır. 21 Şubat 1613’te Çarlık Rusya’da yönetime gelen Romanovlar hanedanlığının varlığı (Jürgen takvimine göre) Şubat 1917’de son bulmuştur. Şubat’ta başlayan hanedanlık Şubat’ta bitmiştir.
Altın Orda Devleti, Timurlar tarafından yıkılınca yerine birçok hanlık ortaya çıktı. Bundan yararlanan Ruslar birleşme yoluna düştü. Asırlardır kinyezlikler (beylikler) olarak yaşıyorlardı.
Moskova Kinyezi İvan 1546’da ilk Rus Çarı olarak ilan edildi. İvan kısa sürede orduda reform yaptı. Kazan, Astrahan ve Sibirya hanlıklarını işgal etti. Başka kinyezlikleri de Moskova devletine bağladı. 1584’te Korkunç İvan’nın yerine gelen II. Fyodor 1598’de mirassız vefat edince Rusya’da 600 senelik Rürikler Hanedanlığı biterek Rusya’da karışıklık dönemi başladı. Bu arada İsveçliler, Polonyalılar ve Osmanlı’ya bağlı Kırım Hanlığı Ruslara saldırılar düzenlendi. Ayrıca Polonyalılar iç işlerine müdahalede bulunarak kendi adamlarını Rusya tahtına çıkartılar. Rus boyarları Polonya adamlarını ülkeden kovdu.
Romanov Hanedanlığının Ortaya Çıkışı
13 Şubat 1613 senesinde Zemskiy Sobor toplantısına 58 kentten 800 temsilci katılarak Rusya Çarı olarak 16 yaşındaki olan Mihail Romanov seçti. Mihail eski boyar ailesindendi. Aile, akrabalık bağları açısından Rürikoviçi adlı eski Rus çarları hanedanına yakındı. Böylece Rusya’da 1613’te Romanov Hanedanlığının devri başladı.
Romanovlar Rusların önceki yayılmacı politikalarını devam ettirdi. Ruslar Sibirya’nın batı tarafını işgal ettikten sonra doğuya doğru ilerlediler. Rusların amacı Büyük Okyanusa çıkmaktı.
Yenisey’de bulunan Kırgız beylikleri, Yakutlar, Çukçalar ve Evenler ile 200 seneye yakın savaş sürdü. Romanov hanedanlığını yükselme dönemi imparator I. Petro dönemindedir. Bu dönemde Rusya’da müthiş gelişme ve toprak genişletmesi yaşandı. Bu zamanda Rusya Büyük Okyanusa ulaştı.
Rusya’nın Türküstan’a Yayılması
18. yüzyıl sonlarında Ruslar Bering Boğazından Amerika kıtasına geçerek orada Alyaska topraklarını işgal etti. (Rusya bu toprakları 1867’de ABD’ye satmıştır). I. Petro zamanında doğu ile birlikte güneye de inme politikası başlamıştı. 1730’larda Kazak topraklarına olan saldırılar başlayıp, ardından Kırgız, Türkmen, Hokand, Buhara, Hive, Pamir’e olan işgal hareketleri neticesi ile 1886’da tamamen Türkistan Rusya’ya bağlandı.
Rusya’nın Kafkaslar’a Yayılması
Kafkaslarda olan savaşlarda Osmanlı desteği ile Dağıstanlılar, Çerkezler, Çeçenler, Avarlar yıllarca savaş yaptı. 19. yüzyılın ikinci yarısında Rusya Kafkaslar’ın %80’ini aldı.
Ruslar işgal etti topraklarda onların yaptığı katliamlarından dolayı 100 binlerce Müslümanlar Osmanlı topraklarına sığındı. Ayrıca bunların çoğunluğu Türk halkları idi.
Romanovlar Hanedanlığını ikinci gelişme, genişleme II. Katerine devrinde yaşandı. 1762’de kocasından tahtını darbe ile alıp, imparatoriçe adanan II. Katerine 1796’ya kadar tahta kaldı.
Osmanlı-Rusya Savaşları
Rusların Osmanlılar’dan toprak kazanması 1700’de gerçekleşmişti. Ancak 1711 ve 1736-1739 yıllarında da Osmanlı’ya yenilmişlerdi. Rusların orduya yaptığı reformlar Rusya’yı güçlü imparatorluk yapabilmişti.
Rusya’nın Osmanlı’ya ait Kırım topraklarına saldırması ve Lehistan’ı işgali ile Osmanlı-Rus savaşı başladı. Bu savaş 1768-1774 yılları arasında sürdü ve Osmanlı’nın yenilgisiyle sonuçlandı.
Kırım Ruslar tarafından 1783’te işgal edildi. Rusya istilasına karşı çıkan Tatarlara katliam yapıldı. Tatarlar Osmanlı topraklarına sığındı.
Osmanlı elindeki Balkanlar’ı kurtarmak amacıyla Ruslar Panslavizm politikasını sürdürdü. Rusya bir taraftan da Balkanlar’daki Ortodoks dindaşlarını kışkırtmaya çalıştı.
Romanov Hanlığı En Çok Osmanlı’yla Savaştı
Romanovlar döneminde Rusya en çok Osmanlılar ile savaştı. Balkanlar’daki, Kafkaslar’daki savaşlar Osmanlı’nın mağlubiyeti ile sonuçlandı. 19. yüzyılda Rusya ile Osmanlı arasında onlarca savaş yapıldı. Osmanlı Balkan, Kafkas, Güney Ukrayna, Romanya, Moldova’daki toprakları Rusya ile savaştan sonra kaybetti.
Romanovlar Hanedanlının Bitiş Nedenleri
Romanovlar Hanedanlığı döneminde Çarlık Rusya dünyanın ikinci büyük devleti haline geldi. Rusya’nın işgal ettiği, Türkistan, Kırım, Kafkas ve Sibirya topraklarına Rus köylülerinin yerleştirilmesi, en iyi arazilerin yerel halktan zorla alınışı, aşırı vergi toplama, dini ve milli eserlerin yakıp yıkılması sert tepki gördü. Rusya 20. yüzyıl başında sömürülerine rağmen Avrupa’nın geride kalan ülkelerinden biri idi.
Avrupa çoktan teknoloji olarak önemli başarıları yaratabilmişti. Rusya 1905’te Japonya ile savaşta kaybetti. Rus-Japon savaşında Rus maliye borçlandı. Sadece Rusya’nın sömürge halkları değil, Ruslar bile açlık, yoksuzlukları yaşamaktaydı. 1905’te başkent Petergrod’da halk ayaklandı, Çar askerleri halka ateş açtı ve kanlı bir gün yaşandı.
1914 senesinde Rusların Birinci Dünya savaşına İtilaf devletler tarafında girdi. Ruslar savaş için Türkistan ve Sibirya’dan çok fazla vergileri aldı. İlaveten 250 bin asker gayriruslardan toplanmasına karar çıkarttılı. Sömürgecilikten çaresiz kalmış halk yönetime karşı ayaklandı. Ancak iyice silahlanan Rus askerleri Türkistan halkına büyük katliam yaptı. Bu katliamda en çok Kırgızlar zarar gördü. Bu katliamda yaklaşık 1 milyon insan hayatını kaybetti.
Şubat Devrimi
Rusya’nın Büyük Meclisi Çar politikasına karşıydı. Mecliste muhalefet partiler; Eserler, Menşevikler, Trudovikler ülke ekonomisinin zayıflığını, yoksuzlukları ve halkın maaşlarının verilmemesini, Rusya’nın Birinci Dünya Savaşına girmesini ve Türkistan katliamını eleştiriyorlardı.
Rusya İmparatorluğunun başkenti Petrograd’ta gıda dağıtımının düzenlenmesini talep eden bir gösteri yapılmış ve on binlerce gösterici toplanmıştır. Gösteri büyüyerek kentin işçilerinin çoğunluğunun desteğini alınca yayılmıştır. Çar II. Nikolay derhal gösteri dağıtılmasına emir vermiştir. Ancak 23 Şubat 1917’de halk ve polisler arasında çarpışma yaşanmış ve polis göstericilere ateş açınca çok sayıda gösterici öldürülmüştür.
İsyancı erler ve işçiler, İçişleri Bakanlığı ile Genelkurmay Başkanlığı cephanelere saldırarak silahları elde etmiştir. İsyancıların sayısı 160 bine ulaşmıştır. İsyancıları bastıracak 27 Şubat günü isyancılar ile polis, askerler ortasında kanlı savaşlar yaşanmıştır ve askerler de halk tarafına geçmiştir.
Çarın sarayı kuşatılıp, tahtan indirilmesi istenmiştir. 28 Şubat günü Çar hükümeti görevden alındı ve yerine 12 üyeden oluşan Geçici Hükümet kuruldu. Çar II. Nikolay 2 Mart’ta tahtını kardeşi Mihail’e bıraktı. Ertesi gün 3 Mart’ta Mihail kendi arzusuyla tahtan gitti. Böylece 300 sene idare eden Romanovlar hanedanlığı son erdi.
Romanovar hanedanlığının son erişini Türkler büyük sevinçle karşıladı. Türkistan’da kendileri idare etmek için farklı partiler kuruldu. Ancak 8 aydan sonra 25 Ekim 1917’de Geçici Hükümeti Bolşevikler (Lenin’in başında olduğu) devirdi ve 70 sene sürecek Sovyet komünistlerin devri başlamış oldu. 1918’de Bolşevikler tarafından Çar II. Nikolay, çocuklarını, hizmetçileri ve aşçılarıyla birlikte, hapis tutuldukları bodrum katında kurşuna dizilerek öldürülmüşlerdir.
Romanov Hanlığında Almanların Etkisi
Çarlık Rusya’nın en parlak dönemi Romanovlar hanedanlığı devrinde yaşandı. Romanov hanedanlığında Almanlar etkili oldu. Yönettiği imparatorların kadınları veya imparatoriçelerin kocaları çoğunluğu Alman asıllılar idi. Bu hanedanlık döneminde toprakları 22 milyon kare metreye ulaştı. İşgal etti yerlerde binlerce şehirleri, köyleri yakıp yıktılar. Yerine binlerce şehirleri, köyleri, fabrikaları, yolları, demir yolları kurdular. Çok sayıda katliamları yaptılar ve yüz binlerce insanlar sürgün ettiler.
Bugün bağımsızlığını kazanan Kafkasya ve Türkistan’da Romanovlar hanedanlığının yaptığı katliamlar hakkında az çok konuşulur. Ancak bağımsızlığını kazanamayan hala Rusya içinde kalan Yakutlar, Kafkas halkları, Astrahan’daki halklar, Tatarlar, Başkurtlar, Çukçalar, Altay, Yenisey, Hakaslar’a yapılan katliamlar hakkında konuşulamıyor.
Henüz yorum yok.
Henüz yorum yapılmamış. Yorum Yap!